Πολιτισμός.

Σύμφωνα με το  Σύγχρονο Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας της επιτροπής φιλολόγων έκδοση 1960, Π ο λ ι τ ι  σ μ ό ς είναι ο βαθμός ανάπτυξης  των υλικών και πνευματικών όρων της διαβίωσης του ανθρώπου και Ε κ π ο λ ι τ ι σ μ ό ς είναι η μετάδοση και προαγωγή του πολιτισμού.

Άρα και ε κ π ο λ ι τ ί ζω, σημαίνει προάγω τον πολιτισμό  και συγχρόνως τον μεταδίδω, ή εφόσον ο πολιτισμός μου πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, και κρίνω ότι είναι ανώτερος, προσπαθώ να τον μεταδώσω και αλλού σε άλλους που θεωρώ ότι  ο πολιτισμός τους είναι κατώτερος από το δικό μου και της φυλής μου, και γενικά τής κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούμαι.

Και κατ’ επέκταση, ε κ π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό ς (σύλλογος) ή Εταιρεία, εκ των πραγμάτων είναι ένα σύνολο ανθρώπων με την ίδια περίπου καλλιέργεια, τις ίδιες κοινές πολιτιστικές ρίζες τις ίδιες παραδόσεις, την ίδια γλώσσα, ήθη και έθιμα και μέριμνά του είναι να διατηρηθούν  αυτά όλα και να επεκταθούν και στα άλλα μέλη της κοινότητας που δεν μετέχουν στο σύλλογο.

Και ακόμα , να μεταδοθούν και εκτός κοινότητας, σε άλλες ομάδες, των οποίων ομάδων ο πολιτισμός δεν ομοιάζει με αυτόν που εκπροσωπεί ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος ή η Εταιρεία και ο οποίος πολιτισμός των άλλων, από τα μέλη  αυτού του επωνύμου συλλόγου θεωρείται διαφορετικός  ποιοτικά, και μάλλον  κατώτερος,   και θα πρέπει οπωσδήποτε να  βελτιωθεί, να γίνει όσο το δυνατόν όμοιος με αυτόν του  ευρύτερου χώρου τον οποίο εκπροσωπεί και αντιπροσωπεύει ο Εκπολιτιστικός σύλλογος.

Έτσι, ο  Ε κ π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό ς σύλλογος    για να είναι συνεπής προς τον τίτλο του, θα πρέπει να εκπέμπει τον πολιτισμό συνεχώς,  και εσωτερικά δηλαδή στα  μερικώς πολιτισμένα μέλη του, αλλά κυρίως προς τα έξω, διότι από τη δραστηριότητά του προς την κατεύθυνση αυτή και την μικρή ή μεγαλύτερη  επιτυχία του στον εκπολιτισμό τών εκτός τοπικών συνηθειών και κουλτούρας, θα κριθεί και θα βαθμολογηθεί (ο σύλλογος), ενδεχομένως δε και θα επιδοτηθεί οικονομικά για στολές, ταξίδια, παραστάσεις, εκδόσεις κλπ.

Θα πρέπει δηλαδή ο «σύλλογος»    να προσπαθεί να εκπολιτίσει κάποιους. 

Έτσι φτάνουμε να θεωρούμε  π ο λ ι τ ι σ τ ι κ ό σύλλογο εκείνον που φροντίζει για την πνευματική καλλιέργεια  των μελών του, για την αναβάθμιση του επιπέδου τους   με την ώθησή τους στα γράμματα και στις τέχνες, κάτι που ίσως δεν θα μπορούσαν να κάνουν μόνα τους τα μέλη χωρίς την παρακίνηση  άλλων, είτε λόγω έλλειψης πνευματικής υποδομής ή κι’ αυτό είναι το συνηθέστερο, επειδή δεν τολμάει και πιθανόν δεν μπορεί κανείς μόνος του να ασχοληθεί με πράγματα που βρίσκονται έξω από τις συνηθισμένες δραστηριότητές του ή ακόμα και ξένες προς το οικείο, το οικογενειακό και εργασιακό του περιβάλλον.

Ως εδώ καλά και κατανοητή η ενέργεια κάποιου ή κάποιων  σε ένα μικρό ή ευρύτερο κοινωνικό χώρο να θέλουν να τον αναβαθμίσουν πολιτιστικά, να μεταδώσουν ιδέες και συνήθειες που ημερώνουν τους ανθρώπους.

Αλλά  και τι καλύτερο σε μια κοινωνία που όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, να είναι όλοι καλλιεργημένοι και ήρεμοι.

Θα αποφεύγονταν έτσι οι έριδες, οι διαφορές θα εξομαλύνονταν και  η ζωή θα κυλούσε ήρεμα χωρίς προστριβές και  ακατανόητες απαιτήσεις.

Μέχρις  εδώ είναι κατανοητός και ο τίτλος μερικών συλλόγων που βαφτίστηκαν «Πολιτιστικοί», έχουμε όμως και τους άλλους συλλόγους που δεν αρκέστηκαν να καλλιεργήσουν τον πολιτισμό στα μέλη τους, αλλά σύμφωνα με τον τίτλο τους, ανέλαβαν  να  ε κ – π ο λ ι τ ί σ ο υ ν και τους  παραπέρα, χωρίς να προσδιορίζουν και τα γεωγραφικά όρια στα οποία μπορούν να κινηθούν και να φτάσουν, χωρίς να λένε μέχρι πού μπορεί να φτάσει η ε κ- π ο λ ι- τ ι σ τ ι κ ή  τους δραστηριότητα.

Αλλά και το σπουδαιότερο δε λένε με ποιο τρόπο είναι διατεθειμένοι να «εκ-πολιτίσουν» κάποιους άλλους, και να τους αλλάξουν, να  κάνουν δηλαδή τούς «διαφορετικούς» ή τους μερικώς πολιτισμένους, να  υιοθετήσουν το δικό τους πολιτιστικό μοντέλο και να τους μοιάσουν.

Κι’ εδώ μπαίνει το ερώτημα σε ποιους θα στραφούν και πως  θέλουν να περάσουν σε κάποιους άλλους τα δικά τους;

Θέλουν να εφαρμόσουν ένα διεθνές μοντέλο εκπολιτισμού με κριτήρια, ας πούμε καθαρά φυλετικά, θρησκευτικά, οικονομικά κλπ και σε ποιο βαθμό,  ή έχουν κάτι άλλο στο νου τους;

Δηλαδή, με ποιο κριτήριο ξεκινάς να εκπολιτίσεις κάποιον ή κάποιους, και σε ποιο πολιτιστικό μοντέλο στηρίζεσαι αν όχι στο δικό σου που το θεωρείς άριστο και αλάνθαστο και θέλεις να φέρεις κι’ άλλους κοντά, ή να τους «επιβληθείς;»

Θέλεις  να τους εξομοιώσεις με σένα, με τις συνήθειές σου, με τον πολιτισμό σου γενικά που τον θεωρείς ότι πρέπει να μεταδοθεί και παραπέρα, χωρίς να εξετάζεις πρώτα αν θέλουν οι άλλοι να τούς εκπολιτίσεις, να τούς φέρεις κοντά σου; 

Και  ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να είναι σοβαρά πράγματα αυτά, να βάζεις έναν τίτλο στη σφραγίδα του συλλόγου ή του σωματείου σου που  από μόνος του αυτός ο  τίτλος εκπέμπει προς τα έξω ένα σύνθημα, το οποίο λέει ότι,

«Σκοπός μας είναι ο εκπολιτισμός των άλλων» και , ( άρα μέσα στους άλλους μπορεί να είναι ο καθένας) ,  «εμείς ως μέλη του συλλόγου, έχουμε σκοπό να σας εκπολιτίσουμε, να σας μεταδώσουμε τα δικά μας, να σας πείσουμε να αλλάξετε την πολιτιστική σας μορφή σύμφωνα με τα πρότυπα που εμείς θεωρούμε άριστα. .  . γιατί εμείς κρίναμε ότι ο πολιτισμός σας δεν είναι εντάξει, ο πολιτισμός σας δεν είναι σύμφωνος με τους κανόνες που εμείς παραδεχόμαστε. . .»  

Και το επόμενο βήμα σύμφωνα με τη λογική του τίτλου τού «Σ υ λ λ ό γ ο υ» θα πρέπει να είναι   η διαδικασία εκπολιτισμού τού άλλου, μια διαδικασία αθώα, γενική και μεθοδευμένη και συνήθως  χωρίς τη θέλησή του, που πολλές φορές τον βρίσκει και ανυποψίαστο.   

Έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πίσω από  έναν παρόμοιο αθώο τίτλο, αμέσως φαίνεται ο κίνδυνος της παρεξήγησης, γιατί ο επιλεγμένος να εκπολιτισθεί, σίγουρα  αργά ή γρήγορα θα αντιδράσει,  και  το πώς θα αντιδράσει, θα εξαρτηθεί  από το βαθμό της αντοχής του στις ήπιες ή σοβαρότερες πιέσεις υλικές ή πνευματικές και  περισσότερο από το επίπεδο του πολιτισμού του όπως αυτός τον εννοεί, κάνοντας τις απαραίτητες συγκρίσεις  με την κουλτούρα των απέναντι, αυτών που έρχονται ντυμένοι το μανδύα του δασκάλου και του κατηχητή,  θέλοντας να τον εκπολιτίσουν.                          

Τώρα θα πει κάποιος γιατί όλα αυτά και από πού πήραμε την αφορμή να επεκταθούμε τόσο πολύ για μια πρόθεση γι’ αυτό το  «Εκ » ;

Αν ανατρέξουμε όμως σε περασμένες εποχές,  θα δούμε ότι αυτή η πρόθεση  «Εκ», όταν προστέθηκε σε μερικούς φιλοσοφικούς και πολιτικούς όρους, έφερε συμφορές, επέφερε γεωγραφικές ανακατατάξεις και ξεθεμελίωσε πολιτισμούς που πριν αναπτύσσονταν μόνοι τους χωρίς την ανάγκη και τη βοήθεια κανενός «εκπολιτιστή».

Αυτή η πρόθεση «Εκ» έγινε αιτία για πολύνεκρους ιερούς πολέμους, στήριξε για αιώνες την αποικιοκρατία  και πισωγύρισε  την πρόοδο πολλές φορές, ξαναστέλνοντας την  ανθρωπότητα στην εποχή των σπηλαίων.

Η πρόθεση αυτή, σώρευσε τα περισσότερα δεινά, όταν «κόλλησε» μπροστά από φιλοσοφικές θεωρίες και πήρε τη μορφή του  «Εκ- χριστιανισμού» των απίστων, του  « Εξ-ισλαμισμού » των υπολοίπων απίστων ή του «Εξ-ευρωπαϊσμού» των μη Ευρωπαίων, του « Εξ-ελληνισμού » των Βαρβάρων και του « Εκ-πολιτισμού » των Αφρικανών και Ασιατών.

Γιατί λοιπόν ο σύλλογος τάδε Εκ-πολιτιστικός και όχι σκέτος Πολιτιστικός;

 Και αναρωτιέμαι,

Όταν δυο Πολιτιστικοί σύλλογοι συναντιούνται και παρουσιάζουν ο καθένας τα δικά του, αυτός που στην σφραγίδα του έχει  αυτό το «Εκ» αυτός που είναι «Εκπολιτιστικός», είναι ανώτερος και ο άλλος ο οποίος είναι σκέτος «Πολιτιστικός», αυτός είναι ο κατηχούμενος και ο μέλλων να  αλλάξει πολιτιστική κατεύθυνση, πορεία και  νοοτροπία, είναι αυτός που κινδυνεύει να κατακτηθεί, να υποκύψει και στο τέλος ακόμα και να απορροφηθεί ;

Απόψεις που ίσως δεν είναι αλάνθαστες, αλλά  για να πεισθεί κάποιος για λανθασμένη αντίληψη και γνώμη, προϋπόθεση θεωρείται ο διάλογος με λογική επιχειρηματολογία.     

 Βαγγέλης Μαυροδής.

Κι’ όποιος διαφωνεί, Εδώ είμαστε.