Τα Δανεικά (συνέχεια) και

   

          Τα «Ορνιέκια»

 Για όσους δεν θυμούνται, σε προηγούμενο γραπτό, είπα για τα δανεικά  για εκείνα τα “δάνεια” που πήρε η τοπική μας γλώσσα, από τις άλλες γλώσσες, τις γλώσσες  όσων κατά καιρούς έμειναν στον τόπο μας  και αφήκαν τα γλωσσικά τους ίχνη στα χωριά μας.

Και τα λέω όλα «αυτάνα» για «όσνοι» ενδιαφέρονται για κάτι τέτοια. Οι «αλλνοί» ας μείνουν με τα σχόλιά τους τα πικρόχολα. Και με την ευκαιρία λέω ότι το χωριό και η ευρύτερη περιοχή, διαθέτει «πτυχία» διάφορα, αλλά κανένα απ’ αυτά τα πτυχία δεν καταδέχτηκε να ασχοληθεί με τέτοια «πεζά» θέματα, ίσως επειδή(ς)  τα θεωρούν κατώτερα, αλλά  προς «ικανοποίησίν των», ασχολούνται με ποίηση και  λογοτεχνία και εκ τού ασφαλούς κρατούν αποστάσεις, διαγκωνιζόμενα (τα πτυχία) για ημερομηνίες και  διάφορα άλλα άσχετα. Δε βλέπουν δηλαδή για παράδειγμα αυτό καθεαυτό το γεγονός της επανάστασης τη Χαλκιδική μας, αλλά πίσω από τα  . . . ντοκτορά τους, συζητούν για  . . . ημερομηνίες. Αλλά επανέρχομαι στο θέμα κι’ ας με κρίνουν τα «πτυχία» για ανορθόδοξο, 

Και λέω ότι μερικές γλώσσες αφήκαν «ίχνη» στα χωριά μας, γιατί όσο και να πεις, όταν κάποιοι άνθρωποι «ξένοι» και ως προς τη γλώσσα και ως προς τις συνήθειες,  περνούν και μένουν  για λίγο ή περισσότερο χρόνο  σε κάποιον τόπο, σίγουρα  θα «πάρουν» κάτι, αλλά όλο και θα αφήσουν μερικά δικά τους, μα λέξεις θα είναι, μα συνήθειες, κάτι θα είναι τέλος πάντων.

Και οι Ιταλοί και οι  Γάλλοι που πέρασαν απ’ το χωριό μας το Νεοχώρι με τις οικογένειές τους, όλο και κάτι μας άφησαν κι’ αν δεν άφησαν κάτι χειροπιαστό, αφήκαν τη φρεσκάδα και το «καινούργιο»  αυτό που έρχονταν από την Ευρώπη και που για τις ντόπιες γυναίκες ήταν μεν κάτι το πρωτοφανέρωτο, αλλά όπως πάντα, όσο και καινούργια να ήταν για τους προγόνους μας, μερικά πράγματα, έμειναν και προσαρμόστηκαν, στα  δικά μας.    

Και ως προς τη γλώσσα των ξένων,έβλεπαν οι γιαγιάδες και οι Μανάκες μας και άκουγαν τις ξένες να λεν διάφορα ακαταλαβίστικα, αλλά με το πες πες, όλο και κάτι έμενε, και αυτό το «κάτι» απόμεινε  να το λεν κατόπιν χωρίς να χρειάζεται και να το αναλύσουν για το πότε κι’ από πού, αρκεί που το γνώριζαν οι περισσότερες και σίγουρα ήξεραν βέβαια ότι  μερικές λέξεις και φράσεις  ήταν «ξένες»  αφού δεν είχαν ακουστεί ποτέ στο χωριό, αλλά όταν βρίσκονταν μεταξύ τους στα νυχτέρια, έφταναν στις λεπτομέρειες και αράδιαζαν τις παράξενες  συνήθειες των  ξένων γυναικών από τη Γαλλία και την Ιταλία, που μπροστά στα ξυλένια σπίτια τους στην Μπιάβιτσα, έφκιαξαν κήπους και  φύτευαν τριανταφυλλιές και λουλούδια  που τα έφερναν λέει από την Ευρώπη. Είναι όμως απλό αυτό, γιατί η έμφυτη καλαισθησία της γυναίκας, την οδηγεί στο να θέλει να στολίσει και να ομορφύνει το σπίτι της.

Έτσι γι’ αυτό το «στολίδι», με ότι γίνεται, από ένα κέντημα σε ύφασμα μέχρι ένα λουλούδι στο ποτήρι, δεν πρέπει να μας παραξενέψει που μερικές  Μαννάκες στο χωριό, χρησιμοποιούσαν και τη λέξη  «Ορνιέκ’(ι)» ορνιέκι δηλαδή. 

Μια λέξη που μάλλον σήμερα κανείς δεν τη θυμάται . . .

Και λέγοντας αυτή τη λέξη και μάλιστα στον πληθυντικό, «Ορνιέκια» οι γιαγιάδες μας δεν αναφέρονταν σε φορητά στολίδια και κοσμήματα, αλλά σε στολίδια γενικά, και ιδίως στα πολύχρωμα κεντήματα.

Και είναι σίγουρο ότι  τη λέξη τη δανείστηκαν από κάποιες ξένες, γιατί στα Γαλλικά to ρήμα  Orner (προφέρεται «ορνέ»,) σημαίνει στολίζω, διακοσμώ, ωραιοποιώ.

Υπάρχουν βέβαια κι’ άλλες πολλές λέξεις δανεικές, οι οποίες «μπήκαν» κάποτε στην τοπική μας γλώσσα, και απ’ αυτές άλλες ξεχάστηκαν γρήγορα, και άλλες έμειναν για πολύ, αλλά κι’ όσες έμειναν, αφού διέγραψαν τον κύκλο τους, άρχισαν να ξεχνιούνται.

Θα γνωρίσουμε κι’ άλλες πολλές τέτοιες λέξεις, μη . .βιάζεστε.. . σιγά σιγά, αρκεί να υπάρχει. .  .καιρός. .  Και στο επόμενο, θα παρουσιαστεί η «Γραμπούλα» . (Γνωρίζει κανείς τι είναι;).

Και πάλι με χαιρετισμούς  

Βαγγέλης Μαυροδής