Το Αλάτισμα των Νεογέννητων

              Δγιέ ισύ θέμα   (Δες εσύ θέμα . . . .)

Τώρα τι θα περίμενε κάποιος να διαβάσει παρακάτω βλέποντας το θέμα, εξαρτάται από τις παραστάσεις που έχει, και το σίγουρο είναι, ότι το πρώτο που τού έρχεται στο νου, είναι το πλαστικό σακουλάκι με το ψιλό αλάτι, και μετά, βλέπει την αλατιέρα του εστιατορίου με τις ταγκιασμένες και συνήθως πάντα βουλωμένες τρυπούλες. Το αλάτι οι παλιότεροι το γνωρίσαμε σε όλες τις μορφές του, χοντρό, και τριμμένο κάπως ψιλότερο (για πάστωμα) και αργότερα, το απολαύσαμε σκέτο ψιλό σε σακουλάκια, με διάφορες ονομασίες και με κείνη τη σταθερή ένδειξη «Ιωδιούχο» που σε κάνει να απορείς, και να αναρωτιέσαι, αν το ιώδιο το έχει από μόνο του το αλάτι, ή το προσθέτουν μετά, αλλά όσοι ξέρουν λεν ότι το ιώδιο στο αλάτι κάνει καλό λέει στο θυρεοειδή αδένα και είναι απαραίτητο γενικά στον οργανισμό μας, αλλά μην το πιούμε το ιώδιο έτσι σκέτο από το μπουκλάκι του φαρμακείου, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι τραγικό θα ακολουθήσει, με έξοδα και τραπεζώματα, και όπως προμήθεψαν  (συμβούλεψαν) κάποια μέρα στο χωριό μας , μια μέρα με «πούντα» όπως προμήθεψαν κάποιον γέρο που πήγε στον καφενέ τού μπάρμπα Γιάννη τού Λάμπρου εκεί στην πλατέα ξεσακάκωτος, και του είπαν.. «dυσ’ Γιώρ . . . γιατί δεν είνι που θα. . . πιθάνουμι, μα χάνουμι κι τ’ σύνταξ’ . . .!!!» Δηλαδή, ντύσου κλπ κλπ.

Τέτοια ωραία και όποιος τα «πιάνει…!!!».

Αλλά μας τελείωσαν οι γέροι και η σοφία τους, και τώρα «μαθαίνουμε» μόνο από την Τι Βι κι’ αυτός κι’ αν είναι ξεπεσμός, γιατί πληρώνουμε για να αποβλακωθούμε . . . και ενώ στο Δημοτικό έστω, είχαμε πει κάποιο ποίημα, του τύπου, «Του Έλληνος ο Τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει κλπ κλπ» φτάνουμε σήμερα να κάψουμε το φαϊ για να μη χάσουμε το σίριαλ με τον Σουλεϊμάν. . .και την άλλη μέρα τρέχουμε για αντίδωρο και αγιασμό .. .

Κι’ αν έχει κάποιος να πει την κακία του, ας την κρατήσει για . . .αργότερα, γιατί . . αν την πει τώρα, σίγουρα θα χάσει . . γιατί τα .. «ράματα» τα έχουμε έτοιμα .. ..

Το αλάτι λοιπόν εγώ το γνώρισα με την ακατέργαστη μορφή του, και το αγοράζαμε από το «Eλληνικόν Μονοπώλιον» από όπου αγοράζαμε και τα σπίρτα, καθώς και το φωτιστικό πετρέλαιο σε γκαζοτενεκέ.

λλες εποχές, δύσκολες, τα είπαμε κι’ άλλοτε ,και για να τα προμηθευτείς έπρεπε να πας στην Αρναία με το γαϊδούρι, γιατί αυτά τα προϊόντα του Μονοπωλίου, μόνο από κει μπορούσες να τα αγοράσεις, και δεν ξέραμε τότε για μονοπώλια και τέτοια, ξέραμε όμως τον μπάρμπα Νίκο το Ρουκά που μας εξυπηρετούσε και έστελνε και χαιρετήματα στους δικούς μας και κρυφά με ρωτούσε « Ο μπάρμπας σου τι κάνει; Είναι καλά. . ;. . .»

Κι’ ο μπάρμπας μας εξόριστος στην Ταταμπάνυα της Ουγγαρίας, έμεινε και ετάφη εκεί, και μηδέποτε επανήλθε να χαιρετήσει έστω τους φίλους, τον μπάρμπα Νίκο και άλλους και ιδίως το γιατρό που τον «γύρισε» απ’ το βουνό «γιατί είναι δικός μας ο γιατρός και τους γιατροπορεύει όλους χωρίς να ρωτάει ποιος τι και πώς. . .» και όσοι ύστερα από μισόν και βάλε αιώνα, θυμούνται και γνωρίζουν θα καταλάβουν.

Αλάτι πωλούσαν βέβαια και οι μπακάληδες στο χωριό, αλλά το αλάτι της χρονιάς το παίρναμε από κει, από το «Μονοπώλιον».

Και το κάθε σπίτι ήθελε αρκετό αλάτι απαραίτητο στο φαγητό, αλλά και για να παστωθεί το χοιρινό κρέας και το λαρδί, όσο δεν έλιωνε για να γίνει λίγδα.

Και για το αλάτι ξεκίνησα να λέω και παρά λίγο(;) να ξεφύγω πάλι, το χούι βλέπεις δεν κόβεται, αλλά θα περίμενε κανείς να πω ίσως για τη χημική του σύσταση, ή για τον τρόπο που το μάζευαν από τις αλυκές ή από τα ορυχεία, ναι, γιατί υπάρχουν στην κεντρική Ευρώπη και «αλατωρυχεία» με ορυκτό αλάτι και σε ένα τέτοιο αλατωρυχείο μπήκα κάποτε εκεί στην Αυστρία και βγήκα βήχοντας από την υγρασία και τι βρίσκουν και σε παν εκεί μέσα, να δεις τι, στοές ολόκληρες σκαμμένες μέσα στο αλάτι και βλέπεις και σκέφτεσαι τη γανάδα μερικών δικών μας που πήγαιναν στις παραλίες να μαζέψουν αλάτι (τζάμπα βέβαια) από τα βράχια από κει που η θάλασσα έβγαινε το χειμώνα και με την εξάτμιση, το νερό άφηνε αλάτι και το μάζευαν οι δικοί μας μαζί με Κρίταμα, άλλη ιστορία κι’ αυτή με τα Κρίταμα κι’ όποιος δεν τα γεύτηκε τα Κρίταμα δεν ξέρει τι χάνει . . αλλά γι’ αυτά μια άλλη φορά γεροί νάμαστε να μην το . . .χάσουμε, γεροί νάμαστε για να τα πούμε . . αλλά μέχρι να πώ και γι’ αυτά τα Κρίταμα, ρωτήστε που θα τα βρείτε και γευτείτε τα, δεν ξέρετε τι χάνετε, ιδίως οι μερακλήδες για ούζο και για τσίπουρο . . . .

Και πολλά είπα για το αλάτι και τα περί αυτού, και καιρός να έρθω στο θέμα και να πω για τη χρησιμότητα του αλατιού και κάπου αλλού, και όσοι δεν τα περιμένετε κάτι τέτοια, προετοιμαστείτε να . .σοκαριστείτε, γιατί το αλάτι εκτός από τις περιπτώσεις που είπα παραπάνω κι’ αν ξέχασα και καμιά δε χάθηκε ο κόσμος, και το είπα κι’ άλλοτε ότι εδώ διαβάζετε κάτι για να περάσει η ώρα, κι’ όσοι θέλετε και έχετε απαιτήσεις για ακαδημαϊκά συγγράμματα, ψάξτε αλλού, και λέω λοιπόν ότι το αλάτι χρησιμοποιήθηκε και για το αλάτισμα των νεογέννητων ναι ναι ναι , μόλις γεννιόταν το μωρό και πριν ακόμα το πλύνουν, το πασπάλιζαν με αλάτι και ποιος ξέρει από πότε καθιερώθηκε αυτό, και για ποιους λόγους και με ποιά λογική το έκαναν, όμως το έκαναν και δεν έφτανε που το μωρό το νεογέννητο ακόμα δεν είχε βγει από τη Μήτρα, έπρεπε να υποστεί και το μαρτύριο του αλατίσματος, λες και χωρίς το αλάτισμα δεν μπορούσε να . . .διατηρηθεί, αλλά τέλος πάντων από κάπου θα ξεκίνησε αυτό, ίσως για απολύμανση, αλλά απολύμανση από τι και γιατί, σκέψου όμως το τρυφερούδι το νεογέννητο που ακόμα δεν πήρε καλά καλά τις πρώτες ανάσες, σκέψουτο αλατισμένο έτσι όπως είναι με την τρυφερή επιδερμίδα του, να δέχεται την αρμύρα επάνω του και τι αρμύρα, όχι αρμύρα από θαλασσινό νερό ας πούμε, αλλά από αλάτι και μάλιστα χοντροκομμένο.

 Και δεν μπορώ να το καταλάβω αυτό, κι’ αν κάποιος έχει κάτι να πει πάνω σ’ αυτό, ας το πει, αλλά νάναι από γιατρός και παραπάνω, γιατί από . . .πρακτικούς, χορτάσαμε.

Αλλά ξαναγυρνώ στο αλάτισμα , και, σκέψου τώρα, ένα μωρό αλατισμένο και φασκιωμένο μέσα σε κωλόπανα και μάλλινες φασκιές, σκέψου πόση αντοχή έπρεπε να έχει για να επιβιώσει και «να τρανιέψ’».

Και αμέσως βγαίνει το συμπέρασμα για όλους εμάς, που αντέξαμε και τράνιψάμι,( τρανέψαμε, μεγαλώσαμε)  φασκιωμένοι και αλατισμένοι, και το λέω κι’ αυτό εδώ στο τέλος, ότι για το όλο θέμα είχα ορισμένες αμφιβολίες, δηλαδή για το αν είναι αλήθεια αυτό το αλάτισμα των νεογέννητων, και αφού παλιότερα δεν είχα την απορία, για να ρωτήσω τη Μάννα μου και τη Γιαγιά μου Αναστασία την πρακτική Μαμή, για σιγουριά συμβουλεύτηκα τη γιαγιά τη Μαρίκα τη Ματσίγγινα από την Αρναία, η οποία με διαβεβαίωσε ότι . . .

-Μ’ τι . . .τα αλάτ’ζαν. . . τα μ’κρά. .. Κι’ ικείνα κατακουκκίν’ζαν(1) κι τσιρουκουπούσαν(2) . . .αλλά ίλιγαν οι γρες . . .είνι για. . .καλό. . Καλό κιιιι. . ..» ( Έλεγαν οι Γριές ότι είναι για καλό. .  . .)

Και έλα εσύ να πεις σε κάποιον και να τον πείσεις, ότι τα ποδάρια του Κώτσιου, βρωμούν από την απλυσιά και όχι επειδής δεν τον αλάτισαν όταν ήταν μωρό . . . και άκουγες να λεν για κάποιον που βρωμούσαν τα πόδια του . . . «Βρουμουκουπούν τα πουδάρια σ’ ρε. . .Δεν είχι άλας η Μαμή;. . .»

Άσε  που λεν και για μια ορισμένη φυλή τα ίδια και κοντά στο «αμύρωτος» βάζουν και το «ανάλατος» αλλά τι να πεις, μερικά έμειναν και δε λεν να φύγουν ..  .

Αυτά λοιπόν και πολλά είπα, κι’ αν κάποιος έχει να προσθέσει κάτι, ας το πει τώρα. Αλλιώς. . . κλπ κλπ και δε θέλω αμφιβολίες για τα γραφόμενα και πολύ περισσότερο, δε θέλω . . .γκρίνιες. Αν όμως αμφιβάλει κανείς, ας ρωτήσει και παραπέρα . . .

Με αυτά τα ολίγα περί αλατίσματος των νεογνών, και μετά τιμής,

Αλλά μάλλον θα πρέπει να πω και δυο λόγια γι’ αυτό το « Κατακουκκίν’ζαν»(1) για να μη μείνει λειψό το γραπτό και ,

Βάζοντας μπροστά από το επίθετο ή το ρήμα αυτό το «Κατά» θέλουμε να επιτείνουμε την ιδιότητα του επιθέτου και την ενέργεια ή . . .δραστικότητα τού ρήματος, ή και να παρουσιάσουμε μια κατάσταση ή ένα φαινόμενο με υπερβολές. Λέμε ας πούμε ότι κοκκίνισε (απλώς) κάποιος από τον ήλιο, αλλά για κάποιον που κοκκίνισε πάρα πολύ, θα πούμε «κατακοκκίνισε», και σε άλλες περιπτώσεις, κουράστηκα «κατακουράστηκα», αλλά στο «παιδεύτηκα» ή στο «πείνασα» για επίταση θα πούμε «παραπεδεύτηκα» και «παραπείνασα».

(2) Αυτή κατάληξη αυτό το – κοπούσαν, μπαίνει επιλεκτικά σε μερικά μόνο ρήματα που δείχνουν σπουδή, μια δύσκολη κατάσταση, ενόχληση κλπ και μπαίνει για να δείξει το «παραπάνω» το υπερβολικό το έξω και πέρα από το συνηθισμένο. Και λέμε ότι «τα σκλιά όλ’ τ’ νύχτα γαυγουκουπούσαν, του πιδί τσουκνιδίσκι κι τσιρουκουπούσι» ή «δε d’ακούς; πλάλα να δγεις, τσιρουκουπάει. . .», και δε λέμε ας πούμε σκέτο «αστράφτει» αλλά λέμε «στραφτουκουπάει . .» και πολλά πολλά άλλα .Και γι’ αυτά τα «άλλα» κάποια άλλη φορά. Υπομονή .  . .

  Φλεβάρης  2013

                                                 Βαγγέλης Μαυροδής

Υ.Γ

Το αλάτισμα των νεογέννητων, συνήθεια με σαφή υγειονομικό μάλλον παρά συμβολικό χαρακτήρα περιγράφεται από τον Γαληνό και τους άλλους αρχαίους συγγραφείς και με ιδιαίτερη έμφαση από τον κατ’ εξοχή γυναικολόγο και νεογνολόγο της αρχαιότητας, τον Σωρανό.

 Και όποιος έχει αντιρρήσεις,  ερωτήματα και απορίες δεν έχει παρά να πάει και να ανοίξει  στο Γκουγκλ το παρακάτω  και θα δγει . . .και θα πιστέψει.  .

 Να γράψει δηλαδή ,.

“Η Αρχαία Ιατρική στη λαϊκή μας παράδοση». Εκεί θα βρει πολλά γνωστά και άγνωστα και θα απορήσει που τα ήξεραν οι αρχαίοι, αλλά εμείς δεν τα.  . .ακολουθήσαμε, αφού   για παράδειγμα, αντικαταστήσαμε το τζάμπα  . . .σινάπι με τις διάφορες αλοιφές που  κι’ αυτές από σινάπι είναι, αλλά με ξενόφερτα ονόματα  και σε συσκευασίες φανταχτερές.. .

Κι’ αν  πεις και για τη μυρουδιά τους, όποιος αλειφτεί και μπει σε . . .  ασανσέρ, την  αφήνει για ώρες .

Την παραπάνω ιστοσελίδα μού την υπέδειξε  ο φίλος Αλέκος από Κομοτηνή που πάντα είναι σίγουρος και δεν πατάει σε . . . σάπιο σανίδι. . .Είναι λίγο μακρύ το γραπτό, αλλά θα τα καταφέρετε, αρκεί να το  ανοίξετε σε ώρα που δεν εμφανίζονται στην οθόνη οι. . . Αγάδες . . Αυτά. .